به رغم شروع امیدوارکننده مشروطه دوم، برنامه اصلاحات خیلی زود به توقف رسید. مبارزه مستمر هواداران قانون مدنی و طرفداران شریعت، با پیدایش احزاب جدید سیاسی و گسترش سلطه امپریالیستی در ایران همراه شد. دموکرات‌ها در چند جبهه حکومت سپهدار را به مبارزه خواندند. آن‌ها از واکنش ملایم او نسبت به اشغال شمال توسط روسیه ناراضی بودند و امتیازهایی که دو قدرت خارجی به ازای وام از ایران طلب می‌کردند، به خشم آمده بودند. مخاصمه دموکرات‌های برجسته انجامید و سرانجام یاس عمومی را فزونتر کرد. برای مطالعه بیشتر لطفا به فایل کتاب مراجعه کنید.
